Morgen mogen we gaan stemmen in een raadgevend referendum over een associatieverdrag van Oekraïne met de EU. En ik ga niet stemmen om de simpele reden dat ik tegen referenda ben
Waarom ben ik tegen referenda? Nou, om verschillende redenen, die ik hier kort zal behandelen:
1) Een referendum is strijdig met de parlementaire democratie;
• Er wordt vaak beweerd dat er een democratisch tekort zou bestaan is, omdat het parlement te weinig naar het volk zou luisteren. Naar mijn mening is er één ding wat de volksvertegenwoordigers juist níet moeten doen en dat is luisteren naar het volk. Een politieke partij moet een visie hebben op waar het met de samenleving naar toe moet en ik stem dus op een partij waarvan die visie het dichtste bij die van mij staat. De kamerleden van die partij moeten dan vier jaar lang mij vertegenwoordigen, doen ze dat niet voldoende dan stem ik de volgende keer op een andere partij. Wanneer van partijen werkelijk verlangd wordt dat ze naar “het volk” luisteren, kun je net zo goed de verkiezingen afschaffen en vervangen door opiniepeilingen
2) Referenda zijn een vorm van democratische vervuiling
• Wanneer een referendum gehouden wordt betekent dat altijd dat er iemand het initiatief tot dat referendum genomen heeft, campagne gevoerd en die campagne gefinancierd heeft. De toegang tot democratische middelen wordt daardoor ongelijk omdat de meeste mensen niet in staat zijn om een campagne te starten, te voeren en te financieren.
• De vraagstukken waarover politieke besluitvorming plaatsvindt komt op die manier in handen van kapitaalkrachtige partijen die daar waarschijnlijk een ander belang mee dienen dan het algemene belang.
• De politieke besluitvorming komt zo in handen van partijen die geen enkele politieke verantwoording afleggen en bovendien niet transparant zijn in hun financiering.
3) De vraagstelling wordt uit de context gelicht.
• We kiezen om de vier jaar een parlement met partijen naar onze keuze. Die partijen proberen dan in onderhandeling met anderen een deel van hun programma te verwezenlijken. Daarbij moeten steeds keuzes worden gemaakt die weer gevolgen hebben en nopen tot nieuwe keuzes. Een referendum reduceert dat proces tot één simpele vraag waarbij de ingewikkeldheid van het beleidsproces buiten beschouwing wordt gelaten.
• Referenda gaan altijd over een simpele vraag die met ja of nee is te beantwoorden. Een organisatie die als eerste een vraag op de agenda weet te krijgen, reduceert daarmee de keuzemogelijkheid van eventuele volgende vragen. Wanneer bij het eerste referendum wordt beslist dat het overheidstekort niet mag groeien en bij het tweede referendum dat er een flinke lastenverlichting moet komen, laat bij het volgende referendum wel verdomd weinig ruimte over voor veiligheid, zorg, onderwijs etc.
• Tot slot een voorbeeld van een geïsoleerde vraagstelling:
Over zo'n 40 of 50 jaar zullen de fossiele brandstoffen op zijn, dus moeten we nu al gaan werken aan een oplossing. Dat kunnen we dus heel democratisch aan het volk vragen:
- Zullen we 6 of 7 kerncentrales bouwen in Nederland?
=> TEGEN !!
- Zullen we boren naar schaliegas?
=> TEGEN !!
- Zullen we windmolenparken bouwen?
=> TEGEN !!
- Zullen we geld steken in de ontwikkeling van zonne-energie?
=> TEGEN !!
- Zullen we energieslurpende industrie stilleggen?
=> TEGEN !!
- Zullen we het autoverkeer aan banden leggen?
=> TEGEN !!
- Zullen we dan maar het licht uitdoen?
=> TEGEN !!
Nee, referenda lijken me niet zo'n goed idee.
